از مهمترین معضلات معاصر اقتصاد ایران میتوان به بروز ناترازی انرژی و بهطور ویژه ناترازی گاز اشاره داشت که با توجه به جایگاه خاص این انرژی در زنجیره ارزشافزوده، آثار ناترازی آن برای اقتصاد ایران، بهمراتب عمیقتر از خاموشی موقت گاز بنگاههای تولیدی یا کاهش عرضه آن است. در این پژوهش با فرض تحقق ناترازی سند تراز گاز در افق 1420، مدل تعادل عمومی مبتنی بر جدول داده-ستانده در نظر گرفته شده که انحراف عرضه با تقاضا (یعنی 111 میلیون مترمکعب گاز طبیعی که به دو بخش ناترازی در 4 ماه سرد سال و ناترازی در 8 ماه گرم سال تقسیم میشود) معادل ناترازی 10% شبیهسازیشده است. بدین منظور از جدول داده-ستانده سال 1399 که طبق روش RAS به هنگام شده و مدل حذف فرضی جزئی استفاده شد. نتایج سه سناریو پژوهش نشان داد که 1) در صورت توزیع متوازن 10% ناترازی گاز به همه 70 بخش اقتصاد، GDP به میزان 67/5% کاهش دارد. 2) در صورت توزیع ناترازی به بخشهای اقتصاد و همچنین تقاضای نهایی (خانوارها، بخشهای غیرانتفاعی، دولتی و بخش عمومی) GPD به میزان 78/2% کاهش دارد. 3) درصورتیکه مرکز دیسپاچینگ گاز ناترازی را به بخشهای نیروگاهی، پتروشیمی، پالایشگاه و فلزات اساسی (که تقاضای بالای گاز دارند) تحمیل کند، آسیب اقتصادی 58/8% خواهد بود. در هر سناریویی که اجرا شود به ترتیب بخشهای «پتروشیمی»، «نیروگاهی» و «حملونقل از طریق لوله» بیشترین خسارت اقتصادی را متحمل میشوند.
Rajabi S, Sadeqhi Shahdani M. Economic Estimation of Natural Gas Imbalance Damage in Iran's Economy; Modeling of the Balance Sheet of Natural Gas Production and Consumption in the Horizon of 1420. qjerp 2025; 33 (113) :52-116 URL: http://qjerp.ir/article-1-3634-fa.html
رجبی سجاد، صادقی شاهدانی مهدی. برآورد اقتصادی خسارت ناترازی گاز طبیعی در اقتصاد ایران؛
مدلسازی سند تراز تولید و مصرف گاز طبیعی در افق ۱۴۲۰. فصلنامه پژوهش ها وسیاست های اقتصادی. 1404; 33 (113) :52-116