در این مطالعه سعی می‌شود به این سؤال اساسی پاسخ داده شود که آیا سه برنامه پنج ساله اول، دوم و سوم توسعه اقتصادی ایران (۱۳۸۳-۱۳۶۸) توانسته‌اند تغییری در فقر استان سمنان ایجاد کنند یا خیر؟ برای پاسخ به این سؤال، خط فقر، شاخص سرشمار، شاخص شکاف فقر و شاخص فوستر، گریر و توربک براساس آمار هزینه- درآمد خانوار و با استفاده از سیستم مخارج خطی (LES) با روش رگرسیونهای به ظاهر غیرمرتبط تکراری (ISUR) به تفکیک در مناطق شهری و روستایی استان سمنان طی سالهای (۱۳۸۳-۱۳۶۸) برآورد شده است. نتیجه تحقیق نشان می‌دهد که خط فقر در مناطق شهری و روستایی استان طی دوره مورد نظر روندی صعودی دارد و خط فقر در مناطق شهری همواره بیش از مناطق روستایی است. همچنین نسبت افراد فقیر و عمق فقر در مناطق شهری و روستایی استان سمنان با اجرای برنامه اول توسعه اقتصادی افزایش و در طی برنامه دوم و سوم توسعه اقتصادی کاهش یافته است.

درخصوص رابطه رشد صادرات غیرنفتی و رشد تولید ناخالص داخلی سه فرضیه رشد صادرات پایه، صادرات رشد پایه و رابطه متقابل رشد اقتصادی و رشد صادرات قابل طرح است. طی نیم قرن اخیر در آزمون این فرضیه ها چهار نوع روششناسی از یکدیگر قابل تمیز است. در دو دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ مطالعات مبتنی بر محاسبه ضرایب همبستگی بودهاند. در دهه ۱۹۸۰ مبتنی بر‌الگوهای رگرسیونی شدند و در دهه ۱۹۹۰ بیشتر تکیه بر تکنیک علیت گرنجر داشتند و از ابتدای قرن ۲۱ به این سو تکنیکهای همجمعی و آزمونعلیت الگوی تصحیح خطای گوئیکی و سالمی کاربرد بیشتری یافتند. همچنین در سالهای اخیر مطالعات اذعان دارند که در بررسی رابطه رشد صادرات و رشد اقتصادی اندازه نمونه، دوره مطالعه و تکنیک آماری نقش اثرگذاری بر نوع علیت رشد و صادرات دارند، اما بیش از همه بر عدم تجمیع اطلاعات در بررسی رشد صادرات و رشد اقتصادی تکیه می‌کنند. مطالعه حاضر ضمن درنظرگرفتن رویکردهای جدیداز اطلاعات رشد صادرات غیرنفتی به تفکیک رشته فعالیتهای صنعتی و رشد تولید ناخالص داخلی در بازه زمانی فصلی استفاده نموده و با استفاده از آزمونهای همگرایی، همجمعی و علیت، زیربخشهای صادرات غیرنفتی را از جنبه رابطه با رشد اقتصادی به چهار دسته تقسیم می‌کند.

ساختار صادراتی یک کشور با گذر از مراحل مختلف توسعه‌یافتگی به تدریج متنوع‌تر می‌شود و طی زمان در برخی بخش‌های اقتصادی تمرکز بیشتر و تنوع کمتری می‌یابد. بر این اساس، متنوع‌ساختن ساختار تولید یک کشور برای تنوع‌بخشی به امر صادرات و سپس رسیدن به مرحله تخصص صادراتی امری ضروری است. مطالعه حاضر برای بررسی روند تنوع‌پذیری صادرات غیرنفتی کشور ضمن بررسی و محاسبه شانزده شاخص تنوع‌پذیری سه نقطه ضعف اصلی آنها شامل عدم رعایت شروط سازگاری، یکنواختی و همسازی را برشمرده شاخص جدیدی را تحت عنوان شاخص تنوع‌پذیری ترکیبی برای رفع این نقاط ضعف معرفی کرده و مورد محاسبه قرار می‌دهد. نتایج محاسبه شاخص تنوع‌پذیری ترکیبی نشان می‌دهد که روند صادرات غیرنفتی کشور به لحاظ تنوع‌پذیری به سه دوره روند صعودی شدید طی سال‌های (۱۳۷۳-۱۳۸۰) روند صعودی آرام و رسیدن به نقطه حداکثری طی دوره (۱۳۸۰-۱۳۸۴) و روند نزولی طی سال‌های (۱۳۸۴-۱۳۸۷) با یک رشد آرام در سال ۱۳۸۸ تقسیم‌بندی می‌شود.